google-site-verification: google211efba57db79d47.html ΜΙΚΡΟ...ΣΚΟΠΙΟ: Ενας πολιτισμός και μισός

Search This Blog

Friday, December 11, 2009

Ενας πολιτισμός και μισός

Από σχολιασμό άρθρου του κ. Χολέβα στο Αντίβαρο σχετικά με την απόφαση του Ευρωπαικού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων περί αποκαθήλωσης των εικόνων στις σχολικές τάξεις (υπογράφω ως Γιάννης Μικρός).  Στο post παρατίθεται ο σχολιασμός ενώ το πλήρες άρθρο και ο διάλογος που προκάλεσε παρατίθεται εδώ 


Ενας πολιτισμός και μισός 

Πληροφορήθηκα με πολύ ενδιαφέρον την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και παρά την τάση μου να αναζητώ επίμονα επιχειρήματα από αμφότερες τις πλευρές (η ανταλλαγή επιχειρημάτων μεταξύ συζητητών με ενδιαφέρει περισσότερο από το τι «τελικά πιστεύει» ο καθείς) - διαφωνώ κι εγώ με την απόφαση του. Διαφωνώ απολύτως! Και άρα – για όσους έχει σημασία «τι τελικά πιστεύει ο συζητητής» - συμφωνώ με τον κ. Χολέβα: Οχι να μην φύγει ο Εσταυρωμένος από τις σχολικές τάξεις. Να μείνει στη θέση του.

Ομως δεν θα επιχειρηματολογήσω υπέρ του προφανούς. Οι περισσότεροι άλλωστε συμφωνούμε, για λόγους που λίγο – πολύ υιοθετούνται από όλους μας. Θα αντιδράσω όμως σε πολλά απ’ όσα λέει ο κ. Χολέβας για να υποστηρίξει την (σωστή) θέση του.

Γράφει ο κ. Χολέβας: [.....Ἄν δεχθοῦμε τό πνεῦμα τῆς ἀποφάσεως τότε θά πρέπει νά κάνουμε δεκτό κάθε παράλογο αἴτημα τῆς ὁποιασδήποτε μειοψηφίας εἰς βάρος τῆς πλειοψηφίας. Ὁ Θουκυδίδης καταγράφει τόν Ἐπιτάφιο τοῦ Περικλέους, ὅπου διαβάζουμε ὅτι ἡ δημοκρατία ὀνομάζεται ἔτσι διότι βασίζεται στή γνώμη τῶν πολλῶν. Ἄν κάθε μεμονωμένος πολίτης μέ μία προσφυγή στό Ε.Δ.Α.Δ. μπορεῖ νά ἀνατρέπει τίς ἀποφάσεις τῶν πολλῶν τότε ἔχουμε μία παθολογική ἀτομοκρατία καί διάλυση τοῦ κοινωνικοῦ ἱστοῦ....] 

Μιά στιγμή κύριοι ! Υποτίθεται ότι έχουμε μία διάκριση των εξουσιών, σωστά; Αρα υποτίθεται ότι υπάρχουν θεσμοί οι οποίοι φέρουν την ευθύνη της άσκησης των εξουσιών αυτών: Νομοθετικής, Εκτελεστικής, Δικαστικής. Η δε τελευταία δρά ασφαλώς στο πλαίσιο που ορίζει η πρώτη. Για να είμαι ειλικρινής δεν είχα φανταστεί, ότι ο Επιτάφιος του Περικλέους μπορεί να μας θέσει ενώπιον διλήμματος για το εάν οι θέσεις του (του Επιταφίου) είναι συμβατές ή όχι με την αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Προσωπικά μέχρι σήμερα δεν είχα τέτοια ανησυχία αλλά πολύ θα με ενδιέφερε να ξέρω αν ο κ. Χολέβας υπονοεί κάτι τέτοιο.

Κάτι επί του ύφους: Προς τί αυτό το απαξιωτικό «ο κάθε μεμονωμένος πολίτης»; Δηλαδή η προσφυγή σε δικαστήριο θα πρέπει να γίνεται μόνο μαζικά; Και μάλιστα με «πλειοψηφική μαζικότητα»; Δηλαδή τι υπονοείται εδώ; Οτι ο πολίτης στερείται του δικαιώματος να προσφύγει στα δικαστήρια εάν «υπάρχει η αίσθηση» ότι μιά τέτοια πράξη θα ανέτρεπε (δια της δικαστικής ετημηγορίας) τις αποφάσεις των πολλών;

Αντιπαρέρχομαι τα ρηθέντα περί «παθολογικής ατομοκρατίας» δεν μπορώ να αντιδράσω εποικοδομητικά σε ένα τέτοιο ορισμό – ενδεχομένως λόγω εγκυκλοπαιδικής ανεπάρκειας.

Θα επιμείνω όμως στην αναφορά του άρθρου σχετικά με «τις αποφάσεις των πολλών». Υποθέτω ότι ο κ. Χολέβας νοεί τις «αποφάσεις των πολλών» ως αυτές έχουν αποτυπωθεί (δια των νόμων) σε ένα δικαιικό σύστημα. Αυτό εννοεί φαντάζομαι και όχι δημοσκοπήσεις, όχι συμπεράσματα από ρεπορτάζ, όχι αλληλογραφία αναγνωστών, όχι στατιστικές google αναζητήσεων.

Εάν λοιπόν πράγματι δέχεται ότι οι αποφάσεις των πολλών σε μιά (έστω αντιπροσωπευτική) δημοκρατία αποτυπώνονται στο «πνεύμα των νόμων», μπορώ επαγωγικά να υποθέσω ότι αρμοδιότητα κρίσης, ερμηνείας, επίλυσης αντιφάσεων, πρόκρισης του «υπερτέρου καλού» έχουν τα δικαστήρια στους διάφορους βαθμούς τους.

Κατά συνέπεια, εάν η απόφαση του δικαστηρίου δεν μου αρέσει (που δεν μου αρέσει ούτε εμένα, για να μην ξεχνιώμαστε) θα επικεντρώσω την κριτική μου στην απόφαση αυτή. Και θα το έκανα έχοντας εμπιστοσύνη στις ευρωπαϊκές πολιτιστικές κατακτήσεις, έχοντας την βεβαιότητα ότι «οι αποφάσεις των πολλών», τα ζητήματα σεβασμού της ταυτότητάς τους, οι εθνικές και θρησκευτικές αξίες τους έχουν ικανοποιητικώς αποτυπωθεί στα ευρωπαϊκά (νομικά) κείμενα. Θα ενέσκυπτα λοιπόν σ’ αυτά προκειμένου να αναζητήσω τα ρητά σημεία ή τις ερμηνείες που θα στήριζαν την θέση που αβίαστα υπαγορεύει η εθνική και χριστιανική συνείδησή μου – η δική μου και των λοιπών ευρωπαίων που (δικαίως) αντιδρούν.

Η έστω, θα παραιτούμην από μία νομικού επιπέδου συζήτηση (μεν), αλλά θα κατέθετα τις απόψεις μου για το κοινό αίσθημα χωρίς να αισθάνομαι την ανάγκη να ακυρώσω τον μισό ευρωπαικό πολιτισμό για να υπερασπιστώ τον άλλο μισό.

Δεν μπορώ να μην επισημάνω:
Γράφει ο κ. Χολέβας: [.....Φυσικά κάθε Χριστιανός καί κάθε καλοπροαίρετος πολίτης δέχεται τήν προστασία τῶν στοιχειωδῶν δικαιωμάτων τῶν μειονοτήτων...] 

To ύφος είναι συχνά το πάν. Να υποθέσω ότι η λέξη «στοιχειωδών» είναι τυχαία; Να υποθέσω ότι επισημαίνει το «όριο ανοχής» αλλά ως εκεί και μην παρέκει; Να την εκλάβω ως επίδειξη υπομονής των καλοπροαιρέτων και των χριστιανών έναντι λοιπών αμαρτιών που μπορεί να βαρύνουν εκ προοιμίου «τις μειονότητες»;

Να υποθέσω ότι η συζήτηση αυτή πρέπει αναποφεύκτως να οδηγήσει σε αντιπαράθεση κατά την οποία τα ανθρώπινα δικαιώματα, θα καταλήξουν να συγκρούονται μεταξύ τους αναλόγως της πληθυσμιακής ομάδας που τα διεκδικεί;

Κι αν έστω αυτό συμβεί, να υποθέσω ότι ο περίφημος ευρωπαϊκός πολιτισμός, κι ακόμα περισσότερο η ελληνική παιδεία μας, δεν έχουν την δυνατότητα να το διαχειριστούν αυτό; Να υποθέσω ότι χάνουν την υπομονή τους με την επίκληση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αισθάνονται την ανάγκη να τα υποβαθμίσουν στο επίπεδο του «στοιχειώδους» προκειμένου να προστατευθούν «από την απειλή»;

Κι αν ο ευρωπαϊκός πολιτισμός ακυρώνει τα σημαντικότερα επιτεύγματά του για να «προστατευτεί», τι άραγε θα απομείνει να προστατεύσει; Οχι δεν θέλω να φύγει ο Εσταυρωμένος από τις αίθουσες, μην βιάζεστε. Τον θέλω εκεί, θέλω και την σημαία μας με τον σταυρό της απάνω, θέλω το γιό μου να γίνει κοινωνός του ιστορικού και και πνευματικού πλούτου που βρίσκεται πίσω από τα σύμβολα.

Αλλά, αλίμονο! Δεν θέλω να τον δώ να σηκώνει το φρύδι με συγκατάβαση στο συμμαθητή του γιατί είναι μαυριδερούλης. Κι αν κανένα βράδι μου πεί στο σπίτι για «στοιχειώδη» δικαιώματα του μαυριδερούλη, τότε κύριοι θα ξέρω ότι έχω χάσει μιά μάχη στην προσπάθεια μου να του μεταδώσω την αξία να είναι μορφωμένος άνθρωπος. Και έλληνας μαζί, μετέχων της ελληνικής παιδείας.

Το άρθρο του κ. Χολέβα τον οποίο πραγματικά εκτιμώ και του οποίου τα κείμενα θαυμάζω χρήζει κριτικής. Αλλά η ώρα περνάει και η πρόθεσή μου να την κάνω μένει στη μέση. Ο γιός μου με περιμένει στο σπίτι. Δυστυχώς θα του αφιερώσω μόνο το μισό του συνήθους χρόνου απόψε. Κι έτσι, όπως κι ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός, φαίνεται ότι όλα θα μείνουν στη μέση.

Αλλά δεν στενοχωριέμαι. Κι η αλήθεια κάπου εκεί βρίσκεται.



Γιάννης Μικρός

====================================================


Ακολουθεί άλλο απόσπασμα θέσεών μου από τον πλήρη διάλογο (παρατίθεται εδώ ) Το κείμενο είναι απάντηση στον συνομιλητή με το ψευδώνυμο "Γιάννης3". 

================================================


[.......Προσυπογράφω την θέση ότι η ανάρτηση των χριστιανικών εικόνων δεν συνιστά παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των αθρήσκων ή αλλοθρήσκων μεταναστών. Νομίζω ότι ήμουν σαφής επ' αυτού. Αρα χωρίς δεύτερη κουβέντα ξεκαθαρίζω ότι κι εγώ, όπως και ο κ. Χολέβας, διαφωνώ με την απόφαση του δικαστηρίου.

Ας δούμε τώρα τις επιφυλάξεις σου επί του σχολιασμού μου.

Σχετικά με το σημείο 1, με βρίσκεις σύμφωνο στο μέρος που επισημαίνεις ότι η απόφαση δεν έχει σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μάλιστα! Αυτό το δέχομαι. Μόνο που το σημείο αυτό, συνιστά πράγματι κριτική της αποφάσεως του δικαστηρίου, διαδικασία την οποία δήλωσα ότι θεωρώ θεμιτή. Και συντρέχω μάλιστα ανακεφαλαιώνοντάς την:

Αγαπητό δικαστήριο, εξετράπης του καθήκοντός σου και ενέταξες ένα θέμα μη σχετικό με τα ανθρώπινα δικαιώματα στην δικαιοδοσία σου, πολλώ μάλλον δε, έλαβες και αρνητική επ' αυτού απόφαση (για τους τάδε και δείνα λόγους).

Μέχρι εδώ καλά, κι εγώ μαζί σας. Οπως μάλιστα έγραψα και στο εισαγωγικό σχόλιο, δεν θεωρώ απαραίτητο να στηρίξουμε την κριτική μας σε νομική βάση. Μπορεί κάλλιστα να είναι μιά έκφραση του "περί δικαίου αισθήματος". Και επιπροσθέτως δηλώ ότι μπορούμε ευχαρίστως να εξετάσουμε και το ποιόν της σύνθεσης του δικαστηρίου συμπεριλαμβάνοντας κάθε πιθανή εικασία: από το εάν διαθέτει ή όχι επαρκή κατάρτιση, μέχρι το εάν είναι πληρωμένοι γκάγκστερς - κι όλες τις αποχρώσεις ανάμεσα. Καταδεικνύω λοιπόν το συγκεκριμένο μέρος της θέσης σας με το οποίο συμφωνώ.

Αλλά και η διαφωνία μου εντοπίζεται με ακρίβεια: Δεν συμφωνώ στη γενίκευση που οδηγεί στη θέση ότι το δικαστήριο "οφείλει να συμμορφούται" με την "θέληση της πλειοψηφίας". Οχι κύριοι. Το δικαστήριο οφείλει κατ' αρχήν να συμμορφούται με τους νόμους. Και παρά την ανύπαρκτη νομική μου παιδεία θα ισχυριστώ ότι το καθήκον αυτό των δικαστών κάθε άλλο παρά τους περιορίζει: Aφήνει τεράστια περιθώρια στον δίκαιο δικαστή, αν κρίνει σκόπιμο, να συνεκτιμήσει μιά πληθώρα παραγόντων (κοινωνικών, ιστορικών, πολιτιστικών κλπ). 


Μόνο που δεν πρέπει να σταματήσει εκεί βεβαίως! Οφείλει να εξετάσει σχολαστικά τίνι τρόπο αυτή η κρίσιμη, ενδεχομένως άγραφη και εθιμική παρακαταθήκη, έχει αποτυπωθεί στο σύστημα δικαίου που ορκίστηκε να εξυπηρετεί (ο δικαστής). Και με ποιούς τρόπους θα χρησιμοποιήσει την θεσμική αυτή αποτύπωση για την - ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΚΡΙΣΗ - δίκαιη ετημηγορία.

Επιμένω φίλοι μου στο εξής: H "θέληση της πλειοψηφίας" ακόμα και εάν είναι προφανής (που εν προκειμένω είναι) έχει (ή οφείλει να έχει) θεσμικούς τρόπους να εκφράζεται. Και η δημοκρατία έχει πράγματι συγκροτήσει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο κανόνων για να εφράζεται η πλειοψηφία αυτή. Κρίνεται κι αυτό βεβαίως. Αλλά εν πάσει περιπτώσει, δεν μπορούμε να επικαλούμεθα την δημοκρατία παραβιάζοντας τους κανόνες που συναποδεχθήκαμε για να λειτουργήσει.

Τα ερωτήματα είναι απλά και αναμένω απάντηση από τους συνομιλητές:

Συνομολογώ ότι η βούληση της πλειοψηφίας είναι αυτή που ισχυρίζεστε. Αν μεν η βούληση αυτή έχει θεσμικώς εκφραστεί γιατί δεν βασίζουμε την κριτική που ασκούμε στο δικαστήριο στο γεγονός ότι παρέλειψε να την λάβει υπ' όψιν του (κατά γράμμα είτε ερμηνευτικώς ) κατά την κρίση του; Αν πάλι η βούληση αυτή δεν έχει εκφραστεί επαρκώς με θεσμικό τρόπο ώστε να βαρύνει στην δικαστική κρίση, τότε γιατί ασκούμε κριτική στο δικαστήριο;

Βέβαια, για την πληρότητα της θέσης μου, ισχυρίζομαι (διαισθητικώς μέσα στην αμορφωσιά μου, αλλά υποθέτω ότι οι νομικοί θα με βοηθούσαν εδώ), ότι το δικαστήριο διέθετε επαρκέστατο οπλοστάσιο προκειμένου να απορρίψει την συσχέτιση του αιτήματος με τα ανθρώπινα δικαιώματα και (κακώς) δεν το έπραξε. Αυτό είναι το σημείο που συμφωνούμε. 


Από το σημείο όμως αυτό, μέχρι του σημείου να απορρίπτουμε την δικαιοδοσία της δικαστικής εξουσίας συλλήβδην, ή τέλος πάντων να επικαλούμεθα αορίστως "την κοινή βούληση" ως αυτοτελές και μόνον κριτήριο δικαστικής ετυμηγορίας, υπάρχει απόσταση.

Αρα Γιάννη3 ναί, στα περί της "αποσύνδεσης" δεν μας χωρίζει τίποτα. Αλλά στο πως βλέπουμε το ρόλο της "θέλησης των πολλών" στην δικαστική κρίση και στα επαγωγικά συμπεράσματα σχετικά με τους θεσμούς έχουμε σοβαρή διαφορά.

Σχετικά την ερμηνεία σου στο σημείο 2 αναγνωρίζω την καλή πρόθεση αλλά μέχρι εκεί. Αυτό που γράφεις επιδεινώνει την κατάσταση. Εντάξει, θεωρείς ότι ενδεχόμενη κατάχρηση του όρου "ανθρώπινα δικαιώματα" απαξιώνει τον όρο και αυτό τέλος πάντων συζητείται. Αλλά η γενικευμένη "αντισταθμιστική" υποβάθμιση με τον αδόκιμο, και ατεκμηρίωτο όρο "στοιχειώδη", σφραγίζει την απαξίωση κι αυτό είναι ακατανόητο να συμβαίνει από ανθρώπους που υποτίθεται ότι υπερασπίζονται το ευρωπαικό πολιτιστικό "κεκτημένο" από ισχυρή θέση. Σωστά;

Μα για να ανακεφαλαιώσω να δώ αν κατάλαβα καλά: Θα συζητάμε δηλαδή για "στοιχειώδη δικαιώματα" αντί για "ανθρώπινα δικαιώματα" διότι ο όρος "ανθρώπινα δικαιώματα" έχει υποστεί κατάχρηση; Και αυτό θα το κάνουμε για να αποφύγουμε τον κίνδυνο παρεξήγησης και να μην περιλάβουμε στα "ανθρώπινα δικαιώματα" αυτά που ορισμένοι κακώς επιχειρούν να εντάξουν σ' αυτά;

Αυτό διάβασα;


Γιάννης Μικρός

No comments: